ĐÔNG Y ĐIỀU TRỊ ĐỘNG THAI ( DỌA SẨY THAI )

Doạ sẩy thai theo y học cổ truyền
Y học cổ truyền tùy theo triệu chứng khác nhau mà chia ra chứng đau bụng thai nghén, thai động hoặc thai lậu.
I. NGUYÊN NHÂN TRIỆU CHỨNG VÀ ĐIỀU TRỊ DOẠ SẨY THAI
Nguyên nhân
Sách Ngữ khoa kinh luận có ghi: có thai mà thai không yên là vì xung – nhâm mạch đều hư, thai phụ không vững. Cũng có khi do uống rượu, dâm dục quá độ mà thai động không yên; có khi do vấp ngã mà thai động; có khi do khí giận mà tổn thương can, khí uất kết không thư thái làm huyết mạch không yên hoặc uống các thuốc kiêng kỵ gây động thai; cũng có khi người mẹ có bệnh mà động thai.
Tùy theo nguyên nhân mà triệu chứng khác nhau nên chia ra các thể bệnh điều trị như sau:
1. Dọa sẩy thai Thể khí huyết hư
– Triệu chứng chủ yếu: Thai trong 3 tháng đầu, âm đạo ra ít máu màu hồng nhạt, hoặc không ra máu. bụng dưới có cảm giác đầy nặng tức nặng bụng hoặc đau âm ỉ, người mệt mỏi, chóng mặt, chán ăn thích nằm, sắc mặt tái nhợt, chất lưỡi nhợt, rêu trắng mỏng mạch hoạt vô lực.
− Biện luận: do thai phụ vốn yếu hoặc khi mang thai có bệnh làm cho khí huyết hư, xung – nhâm vốn không vững chắc, không giữ được khí huyết; hoặc do tỳ khí hư không vận hoá được thuỷ cốc nên sinh huyết kém, xung nhâm yếu nên thai không được nuôi dưỡng.
– Phép chữa: Bổ khí dưỡng huyết an thai.
– Bài thuốc:
+ Cử nguyên tiễn (Cảnh nhạc toàn thư) gai A giao, Hà thủ ô, tang ký sinh.
Đảng sâm12gChích thảo4g
Hoàng kỳ20gA giao12g
Bạch truật12gHà thủ ô12g
Thăng ma8gTang ký sinh12g
* Trong bài: Đảng sâm, Hoàng kỳ, Bạch truật, Chích thảo bổ ích trung khí, A giao, hà thủ ô, Tang ký sinh dưỡng huyết an thai, Thăng ma, Thăng đề dương khí.
+ Bài thuốc: Thai nguyên ẩm
Đẳng sâm 12gBạch truật 12gThục địa 12gTrần bì 8g
Đương quy 12gBạch thược 12gCam thảo 4g
Sắc uống ngày một thang, uống 10-20 thang.
+ Hoặc dùng bài Bát trân giảm xuyên khung; gia a giao, ngải diệp, tục đoạn.
+ Nếu thiên về huyết hư dùng bài Giao ngải thang (Tứ vật gia a giao, ngải diệp).
2.Dọa sẩy thaiThể thận khí bất túc
– Triệu chứng chủ yếu: Có thai thời kỳ đầu, thai động không yên, âm đạo ra ít máu, bụng dưới nặng, đau bụng, lưng gối nhức mỏi, vàng đầu ù tai, tiểu nhiều lần, người có thể gầy, mặt xạm, lưỡi sắc nhợt, rêu trắng hoạt, mạch trầm nhược.
− Biện luận: do thận tiên thiên kém, thận khí hư yếu, tình dục thái quá, nạo sẩy nhiều lần làm ảnh hưởng xung – nhâm, do đó không giữ được thai.
– Phép chữa: Cố thận an thai.
– Bài thuốc: Thọ thai hoàn (Y học trung tham tây lục) gia bạch truật, Ngãi diệp than, Đổ trọng, Đảng sâm.
Tang ký sinh12gBạch truật12g
Tục đoạn12gĐổ trọng12g
A giao12gĐảng sâm12g
Thỏ ty tử12g
* Trong bài: Đổ trọng, Tục đọa, Thỏ ty tử, tang ký sing bổ thận cố thai, Đảng sâm, bạch truật bổ trung ích khí, A giao, Ngãi diệp than bổ huyết chỉ thống huyết an thai.
+ Bài thuốc: Bổ thận an thai ẩm
Thục địa 12gCẩu tích 12gTang kí sinh 12gĐẳng sâm 12g
Thỏ ti tử 12gBạch truật 12gA giao 12gNgải diệp 6g
Đỗ trọng 12gÍch trí nhân 8g
+ Hoặc bài Thái sơn bàn thạch: gồm bài Bát trân gia sa nhân 4g, hoàng cầm 10g, tục đoạn 12g.
+ Hoặc Bài thọ thai hoàn:
Thỏ ty tử 20gTang ký sinh 20gTục đoạn 10gA giao 20g
Sắc uống ngày một thang , uống 7-10 thang.
3.Dọa sẩy thaiThể âm hư huyết nhiệt
– Triệu chứng chủ yếu: Người bứt rứt khát nước, lòng bàn chân tay nóng, thai thòi kỳ đầu, âm đạo ra ít máu ri rỉ sắc đỏ tươi, mặt đỏ, môi đỏ, miệng khô, tiểu ít vàng, chất lưỡi đỏ rêu vàng mỏng, mạch tế hoạt sác.
− Biện luận: thai phụ vốn âm hư hoả vượng hoặc ăn nhiều chất cay nóng, nhiệt phục ở xung – nhâm làm huyết đi sai đường không nuôi dưỡng thai.
− Phép chữa: thanh nhiệt, lương huyết, dưỡng huyết, an thai.
– Bài thuốc: Bảo âm tiễn gia Trư ma căn ( Cảnh nhạc toàn thư).
Sinh địa12gTục đoạn12g
Thục địa16gSơn dược12g -20g
Hoàng cầm12gCam thảo4g
Hoàng bá12gTrữ ma căn20g
Bạch thược12g
Nếu ra máu nhiều gia: cỏ mực sao, a giao nướng.
Nếu đau lưng nhiều gia: tang ký sinh.
Sắc uống ngày một thang, uống 7-10 thang.
* Trong bài: Thục địa dưỡng huyết tư âm, bạch thược dưỡng huyết liễm âm, Hoàng bá, Hoàng cầm thanh nhiệt, Sinh địa tư âm thanh nhiệt, Tục đoạn bổ thận, Sơn dược bổ tỳ, Trữ ma căn lương huyết chỉ huyết an thai.
4. Thể can khí uất
− Triệu chứng: tinh Thần uất ức, ngực sườn đầy tức, ợ hơi, ăn kém, nôn, đau đầu, đau bụng, có thể ra máu tươi, mạch huyền hoạt.
− Biện luận: do tình chí uất ức thương can, làm can khí uất kết không thư thái, khí nghịch lên làm ngực sườn đầy tức, thai động không yên.
− Phép điều trị: sơ can giải uất, lý khí, an thai.
− Phương thuốc: dùng bài Tử tô ẩm
Tô ngạch 8gĐương quy 12gĐại phúc bì 8gXuyên khung 8g
Đẳng sâm 12gThông bạch 4gBạch truật 12g
5.Dọa sẩy thaido ngoại thương
− Triệu chứng:sau khi ngã vấp, thai động không yên, đau bụng, mỏi lưng, có thể ra máu âm đạo.
− Phép điều trị: điều khí, dưỡng huyết, an thai.
− Phương: dùng bài Tiểu phẩm trữ căn thang
Đương quy 12gTrữ ma căn 20gBạch thược 12gA giao 12g
Nếu đau lưng gia thêm: đỗ trọng 10g, tục đoạn 10g, tang ký sinh 12g.
+ Hoặc dùng bài An thai ẩm
Thục địa 16gBạch thược 12gHoàng kỳ 12gTục đoạn 12g
Đương quy 12gHoàng cầm 8gHương phụ 8gNgải diệp 8g
Xuyên khung 8gĐẳng sâm 12gĐỗ trọng 10gCam thảo 4g
− Chú ý:
+ Những vị thuốc kiêng dùng khi có thai: thuốc phá huyết, thuốc tả hạ, thuốc độc như thuỷ ngân, thạch tín, mang tiêu, ba đậu, đào nhân, ngưu tất, hồng hoa, tam lăng, nhục quế… các thuốc có tính nóng.
+ Thuốc cẩn thận khi dùng: quy vĩ, xuyên khung, tang ký sinh.
II. GIỚI THIỆU MỘT SỐ BÀI THUỐC KINH NGHIỆM CHỮA DOẠ SẨY THAI
1. Trữ ma căn (rễ cây gai làm bánh) 40g, Ngãi diệp 40g sắc uống.
2. Cuống bí đỏ (bí ngô) mỗi lần uống 2 lần, uống kiền 2 tháng.
3. Cuống bí ngô tán nhỏ (sấy khô) mỗi lần uống 3g ngày uống 2 lần, uống liền 2 tháng
4. Ngãi diệp một nắm, trứng gà 1. lá ngãi và trứng bỏ và nồi sành luộc chín, lấy ra bóc trứng ăn và uống nước lá ngĩa. Đối với người bị sẩy thai liên tiếp, cứ 1 ngày ăn 1 trứng với lá ngãi liền trong 4 tuần sau đó cứ mỗi tháng ăn liền 2 trứng cho đến lúc đủ tháng sinh.
5. A giao, hạt sen ( bỏ nõn, lấy cả màng) gạo nếp đều 15g, cho vào bát đổ nước chưng cách thủy cho gạo nếp chín nhừ là được chia làm 2 lần ăn trong 1 ngày.
6. Đối với nhữngngười sẩy thai liên tiếp, có thể dùng bài thuốc sau ( kinh nghiệm của học viện trung y Quảng Đông)
Thỏ ty tử320gĐương quy80g
Tục đoạn120gĐảng sâm160g
A giao160gBạch truật120g
Lộc giác sương120gSa nhân20g
Ba kích thiên120gThục địa200g
Đổ trọng120gĐại táo50 quả( bỏ hột)
Câu kỷ tử120g
* Tất cả tán bột luyện mật làm hoàn. Mỗi lần uống 8g, ngày 3 lần, một liệu trình 2 tháng, nghỉ ngoi trong thòi gian hành kinh.
Lưu Ý
Khi mang thai kèm với đau bụng hoặc ra huyết cần phải đi khám ngay tại các cơ sở cóchuyên khoa sản và siêu âmđể xác định tình trạng thai.
Nếu có dấu hiệu dọa sẩy thai, cần nghỉ ngơi tại giường, phải kiêng lao động, kiêng giao hợp, nên ăn uống thức ăn mềm, dễ tiêu, tránh táo bón và dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Nếu đã điều trị như
trên nhưng vẫn ra huyết nhiều hoặc đau bụng nhiều hơn thì phải đi bệnh viện khám để xác định thai, tình trạng thai và từ đó bác sĩ có quyết định tiếp tục điều trị.
(Siêu Tầm)